See baszybuzuk in All languages combined, or Wiktionary
{
"categories": [
{
"kind": "other",
"name": "Polski (indeks)",
"orig": "polski (indeks)",
"parents": [],
"source": "w"
}
],
"etymology_texts": [
"tur. başıbozuk → niedowodzony, niezorganizowany, dosł. zepsuta głowa",
"U Amszejewicza (1859) i w słowniku wileńskim (1861) tylko w formie baszi-buzuki (blp) jako określenie zbiorowe nieregularnych żołnierzy tureckich. Oprócz tego nieodmienne baszi buzuk np. ówczesna prasa pisała: „Osman Basza dowodzi 4 pułkami piechoty, 9 szwadronami jazdy, 2 000 Baszi Buzuk i ma 6 dział przy sobie. W encyklopedii Orgelbranda (1859) w formie baszy-buzuk. Spotyka się także zapis baszybużuk."
],
"forms": [
{
"form": "baszybuzuka",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"genitive",
"singular"
]
},
{
"form": "baszybuzukowi",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"dative",
"singular"
]
},
{
"form": "baszybuzuka",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"accusative",
"singular"
]
},
{
"form": "baszybuzukiem",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"instrumental",
"singular"
]
},
{
"form": "baszybuzuku",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"locative",
"singular"
]
},
{
"form": "baszybuzuku",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"vocative",
"singular"
]
},
{
"form": "baszybuzukowie\nbaszybuzucy",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"nominative",
"plural"
]
},
{
"form": "baszybuzuków",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"genitive",
"plural"
]
},
{
"form": "baszybuzukom",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"dative",
"plural"
]
},
{
"form": "baszybuzuków",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"accusative",
"plural"
]
},
{
"form": "baszybuzukami",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"instrumental",
"plural"
]
},
{
"form": "baszybuzukach",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"locative",
"plural"
]
},
{
"form": "baszybuzukowie\nbaszybuzucy",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"vocative",
"plural"
]
},
{
"form": "baszybuzuki",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"depreciative",
"nominative",
"vocative",
"plural"
]
}
],
"lang": "język polski",
"lang_code": "pl",
"pos": "noun",
"pos_text": "rzeczownik",
"raw_tags": [
"męskoosobowy"
],
"related": [
{
"tags": [
"noun",
"masculine"
],
"word": "basza"
}
],
"senses": [
{
"examples": [
{
"ref": "Władysław Mickiewicz, Żywot Adama Mickiewicza podług zebranych przez siebie materyałów oraz z własnych wspomnień opowiedział Władysław Mickiewicz, tom IV, s.LXXIII-LXXIV, Poznań, 1895.",
"text": "Widzieliśmy słynnego Iskinder-Baszę (Ilińskiego) niegdyś urzędnika przy kolei orleańskiéj, a dziś jednego z pierwszych jenerałów armii tureckiéj, naczelnika Baszybuzuków (co po turecku oznacza: szalone głowy). (…) On to był zwycięzcą nad Dunajem, pod Kalafatem. (…) Iskinder miał tylko ośmiuset ludzi, z którymi natarł i dwustu ludzi w odwodzie. Natarto jednak z takim zapałem, że pułkownika obaliło pierwsze uderzenie i tysiące Moskali rozbito. Iliński chciał uratować życie pułkownikowi Karamzinowi, synowi historyka, przybył jednak za późno; jakiś baszybuzuk zanurzył mu już szablę w gardło i on zobaczył już tylko krew tryskającą jak z wodotrysku (…) Opowiadają, że gdy [Iliński] przemawia do swych baszybuzuków wzrusza ich silnie: mówi im o swym domu, płacze i wszyscy z nim płaczą. Zaręcza, że nie ma ludzi łagodniejszych ani posłuszniejszych i łatwiejszych do kierowania: a przecież to są ludzie, których cywilizowani nazwaliby zbieraniną łotrów. Czyż nie jest to ciekawem widzieć miłośników starego porządku, obrońców cywilizacyi najbardziéj rozwiniętéj i najwykwintniejszej wzywających na pomoc barbarzyńców, jak w r. 1848 tak zwaną garde mobile a obecnie żuawów czy baszybuzuków? (…) Baszybuzuki nie pobierają żołdu i żyją Bóg jeden wie czem; ale tak mało im potrzeba; a gdy im powiedzą, że sułtan nie ma pieniędzy, żałują go i powtarzają: biedak!"
}
],
"glosses": [
"(kon. XVIII – pocz. XX w.) nieregularny żołnierz turecki, muzułmański ochotnik pochodzący często z bezpośredniego terenu walk"
],
"id": "pl-baszybuzuk-pl-noun-h93fXox5",
"sense_index": "1.1",
"topics": [
"history",
"military"
]
},
{
"examples": [
{
"ref": "Słowo Polskie (wydanie poranne). 1906, nr 388",
"roman": "sic!",
"text": "Dla naszych socyalistów „Sokół” jest związkiem chuliganów, jest to bojówka kontrrewolucyi, banda baszybuzuków N.D. (=narodowej demokracji) itd. itd."
}
],
"glosses": [
"człowiek niesforny, hultaj, bandyta"
],
"id": "pl-baszybuzuk-pl-noun-7qc-GEHw",
"raw_tags": [
"daw."
],
"sense_index": "1.2",
"tags": [
"metaphoric"
]
}
],
"sounds": [
{
"audio": "LL-Q809 (pol)-Olaf-baszybuzuk.wav",
"mp3_url": "https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/e/ef/LL-Q809_(pol)-Olaf-baszybuzuk.wav/LL-Q809_(pol)-Olaf-baszybuzuk.wav.mp3",
"ogg_url": "https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/e/ef/LL-Q809_(pol)-Olaf-baszybuzuk.wav/LL-Q809_(pol)-Olaf-baszybuzuk.wav.ogg",
"wav_url": "https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:FilePath/LL-Q809 (pol)-Olaf-baszybuzuk.wav"
}
],
"translations": [
{
"lang": "angielski",
"lang_code": "en",
"sense_index": "1.1",
"word": "bashi-bazouk"
},
{
"lang": "białoruski",
"lang_code": "be",
"sense_index": "1.1",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "башыбузук"
},
{
"lang": "bułgarski",
"lang_code": "bg",
"sense_index": "1.1",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "башибозук"
},
{
"lang": "francuski",
"lang_code": "fr",
"sense_index": "1.1",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "bachi-bouzouk"
},
{
"lang": "nowogrecki",
"lang_code": "el",
"sense_index": "1.1",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "βασιβουζούκος"
},
{
"lang": "rosyjski",
"lang_code": "ru",
"sense_index": "1.1",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "башибузук"
},
{
"lang": "słowacki",
"lang_code": "sk",
"sense_index": "1.1",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "bašibozuk"
},
{
"lang": "turecki",
"lang_code": "tr",
"sense_index": "1.1",
"word": "başıbozuk"
},
{
"lang": "ukraiński",
"lang_code": "uk",
"sense_index": "1.1",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "башибузук"
},
{
"lang": "rosyjski",
"lang_code": "ru",
"sense_index": "1.2",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "башибузук"
}
],
"word": "baszybuzuk"
}
{
"categories": [
"polski (indeks)"
],
"etymology_texts": [
"tur. başıbozuk → niedowodzony, niezorganizowany, dosł. zepsuta głowa",
"U Amszejewicza (1859) i w słowniku wileńskim (1861) tylko w formie baszi-buzuki (blp) jako określenie zbiorowe nieregularnych żołnierzy tureckich. Oprócz tego nieodmienne baszi buzuk np. ówczesna prasa pisała: „Osman Basza dowodzi 4 pułkami piechoty, 9 szwadronami jazdy, 2 000 Baszi Buzuk i ma 6 dział przy sobie. W encyklopedii Orgelbranda (1859) w formie baszy-buzuk. Spotyka się także zapis baszybużuk."
],
"forms": [
{
"form": "baszybuzuka",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"genitive",
"singular"
]
},
{
"form": "baszybuzukowi",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"dative",
"singular"
]
},
{
"form": "baszybuzuka",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"accusative",
"singular"
]
},
{
"form": "baszybuzukiem",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"instrumental",
"singular"
]
},
{
"form": "baszybuzuku",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"locative",
"singular"
]
},
{
"form": "baszybuzuku",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"vocative",
"singular"
]
},
{
"form": "baszybuzukowie\nbaszybuzucy",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"nominative",
"plural"
]
},
{
"form": "baszybuzuków",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"genitive",
"plural"
]
},
{
"form": "baszybuzukom",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"dative",
"plural"
]
},
{
"form": "baszybuzuków",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"accusative",
"plural"
]
},
{
"form": "baszybuzukami",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"instrumental",
"plural"
]
},
{
"form": "baszybuzukach",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"locative",
"plural"
]
},
{
"form": "baszybuzukowie\nbaszybuzucy",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"vocative",
"plural"
]
},
{
"form": "baszybuzuki",
"sense_index": "1.1-2",
"tags": [
"depreciative",
"nominative",
"vocative",
"plural"
]
}
],
"lang": "język polski",
"lang_code": "pl",
"pos": "noun",
"pos_text": "rzeczownik",
"raw_tags": [
"męskoosobowy"
],
"related": [
{
"tags": [
"noun",
"masculine"
],
"word": "basza"
}
],
"senses": [
{
"examples": [
{
"ref": "Władysław Mickiewicz, Żywot Adama Mickiewicza podług zebranych przez siebie materyałów oraz z własnych wspomnień opowiedział Władysław Mickiewicz, tom IV, s.LXXIII-LXXIV, Poznań, 1895.",
"text": "Widzieliśmy słynnego Iskinder-Baszę (Ilińskiego) niegdyś urzędnika przy kolei orleańskiéj, a dziś jednego z pierwszych jenerałów armii tureckiéj, naczelnika Baszybuzuków (co po turecku oznacza: szalone głowy). (…) On to był zwycięzcą nad Dunajem, pod Kalafatem. (…) Iskinder miał tylko ośmiuset ludzi, z którymi natarł i dwustu ludzi w odwodzie. Natarto jednak z takim zapałem, że pułkownika obaliło pierwsze uderzenie i tysiące Moskali rozbito. Iliński chciał uratować życie pułkownikowi Karamzinowi, synowi historyka, przybył jednak za późno; jakiś baszybuzuk zanurzył mu już szablę w gardło i on zobaczył już tylko krew tryskającą jak z wodotrysku (…) Opowiadają, że gdy [Iliński] przemawia do swych baszybuzuków wzrusza ich silnie: mówi im o swym domu, płacze i wszyscy z nim płaczą. Zaręcza, że nie ma ludzi łagodniejszych ani posłuszniejszych i łatwiejszych do kierowania: a przecież to są ludzie, których cywilizowani nazwaliby zbieraniną łotrów. Czyż nie jest to ciekawem widzieć miłośników starego porządku, obrońców cywilizacyi najbardziéj rozwiniętéj i najwykwintniejszej wzywających na pomoc barbarzyńców, jak w r. 1848 tak zwaną garde mobile a obecnie żuawów czy baszybuzuków? (…) Baszybuzuki nie pobierają żołdu i żyją Bóg jeden wie czem; ale tak mało im potrzeba; a gdy im powiedzą, że sułtan nie ma pieniędzy, żałują go i powtarzają: biedak!"
}
],
"glosses": [
"(kon. XVIII – pocz. XX w.) nieregularny żołnierz turecki, muzułmański ochotnik pochodzący często z bezpośredniego terenu walk"
],
"sense_index": "1.1",
"topics": [
"history",
"military"
]
},
{
"examples": [
{
"ref": "Słowo Polskie (wydanie poranne). 1906, nr 388",
"roman": "sic!",
"text": "Dla naszych socyalistów „Sokół” jest związkiem chuliganów, jest to bojówka kontrrewolucyi, banda baszybuzuków N.D. (=narodowej demokracji) itd. itd."
}
],
"glosses": [
"człowiek niesforny, hultaj, bandyta"
],
"raw_tags": [
"daw."
],
"sense_index": "1.2",
"tags": [
"metaphoric"
]
}
],
"sounds": [
{
"audio": "LL-Q809 (pol)-Olaf-baszybuzuk.wav",
"mp3_url": "https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/e/ef/LL-Q809_(pol)-Olaf-baszybuzuk.wav/LL-Q809_(pol)-Olaf-baszybuzuk.wav.mp3",
"ogg_url": "https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/e/ef/LL-Q809_(pol)-Olaf-baszybuzuk.wav/LL-Q809_(pol)-Olaf-baszybuzuk.wav.ogg",
"wav_url": "https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:FilePath/LL-Q809 (pol)-Olaf-baszybuzuk.wav"
}
],
"translations": [
{
"lang": "angielski",
"lang_code": "en",
"sense_index": "1.1",
"word": "bashi-bazouk"
},
{
"lang": "białoruski",
"lang_code": "be",
"sense_index": "1.1",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "башыбузук"
},
{
"lang": "bułgarski",
"lang_code": "bg",
"sense_index": "1.1",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "башибозук"
},
{
"lang": "francuski",
"lang_code": "fr",
"sense_index": "1.1",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "bachi-bouzouk"
},
{
"lang": "nowogrecki",
"lang_code": "el",
"sense_index": "1.1",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "βασιβουζούκος"
},
{
"lang": "rosyjski",
"lang_code": "ru",
"sense_index": "1.1",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "башибузук"
},
{
"lang": "słowacki",
"lang_code": "sk",
"sense_index": "1.1",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "bašibozuk"
},
{
"lang": "turecki",
"lang_code": "tr",
"sense_index": "1.1",
"word": "başıbozuk"
},
{
"lang": "ukraiński",
"lang_code": "uk",
"sense_index": "1.1",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "башибузук"
},
{
"lang": "rosyjski",
"lang_code": "ru",
"sense_index": "1.2",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "башибузук"
}
],
"word": "baszybuzuk"
}
Download raw JSONL data for baszybuzuk meaning in język polski (5.7kB)
This page is a part of the kaikki.org machine-readable język polski dictionary. This dictionary is based on structured data extracted on 2025-02-10 from the plwiktionary dump dated 2025-02-02 using wiktextract (f90d964 and 9dbd323). The data shown on this site has been post-processed and various details (e.g., extra categories) removed, some information disambiguated, and additional data merged from other sources. See the raw data download page for the unprocessed wiktextract data.
If you use this data in academic research, please cite Tatu Ylonen: Wiktextract: Wiktionary as Machine-Readable Structured Data, Proceedings of the 13th Conference on Language Resources and Evaluation (LREC), pp. 1317-1325, Marseille, 20-25 June 2022. Linking to the relevant page(s) under https://kaikki.org would also be greatly appreciated.